Corona files: Update – contractenrecht, arbeidsrecht en procesrecht

Het is een lastige tijd momenteel, maar wij staan klaar voor onze cliënten als het nodig is. Het coronavirus raakt bijna iedere onderneming en velen worden zelfs hard geraakt. In deze update besteden wij aandacht aan contractuele aspecten, de noodmaatregel in het arbeidsrecht en procesrechtelijke gevolgen van de coronacrisis.

Contractenrecht

Uw leverancier levert niet meer (tijdig)? Uw opdrachtgever annuleert (tijdelijk) de verstrekte opdracht? Welke gevolgen heeft dit voor de contractuele verhouding met uw zakenrelatie?

De uitbraak van het corona-virus en de daarop volgende overheidsmaatregelen hebben grote gevolgen voor het economisch verkeer. Daardoor komen veel vragen op wat de juridische consequenties daarvan zijn en welke partij, welke nadelige gevolgen voor zijn rekening moet nemen.

Wanneer zich veranderingen voordoen met uw zakelijke contacten als gevolg van de uitbraak van het coronavirus, zal het in de meeste gevallen de vraag zijn of sprake is van een overmachtsituatie (art. 6:75 BW). Ook kan er mogelijk reden zijn de overeenkomst aan te passen omdat sprake is van een onvoorziene omstandigheid (art. 6:258 BW).

Overmacht

Van overmacht in de zin van de wet is sprake wanneer de tekortkoming niet aan de schuld van de wederpartij is te wijten, noch voor zijn risico dient te komen. Welke omstandigheden voor risico van welke partij moet komen volgt uit de wet, dan wel de verkeersopvattingen.

Het gevolg van een beroep op overmacht is dat de schuldeiser geen nakoming kan vorderen en geen recht heeft op schadevergoeding.

Wel kan de schuldeiser de overeenkomst (geheel of gedeeltelijk) ontbinden (art. 6:265 BW).

Onvoorziene omstandigheden

Als de onvoorziene omstandigheden zodanig zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet mag verwachten dat de overeenkomst ongewijzigd in stand blijft, kan deze worden gewijzigd of (gedeeltelijk) ontbonden.

Per situatie moet worden bekeken hoe de overeenkomst in redelijkheid aangepast kan worden en welk deel van de negatieve gevolgen voor rekening van welke partij komt.

Contractuele bedingen

Contractueel kunnen partijen het wettelijke begrip ‘overmacht’ uitbreiden, dan wel beperken. Ook ten aanzien van ‘onvoorziene of gewijzigde omstandigheden’ kan iets in de overeenkomst zijn opgenomen, zoals bijvoorbeeld een hardheidsclausule.

Daarom dient in eerste instantie naar de overeenkomst tussen partijen te worden gekeken. Indien een relevante bepaling is opgenomen, kan worden beoordeeld of de betreffende omstandigheden tussen partijen hieronder vallen en wat de gevolgen daarvan moeten zijn. Dergelijke bedingen worden uitgelegd aan de hand van de Haviltex-norm.

De juridische gevolgen van nieuwe feitelijke verhoudingen als gevolg van het corona-virus, dienen dus per geval te worden beoordeeld. De gestelde overheidsmaatregelen spelen daarbij een belangrijke rol.

Arbeidsrecht

Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor behoud van Werkgelegenheid (NOW)

Wat is NOW?

Een tijdelijke noodregeling om werkgevers die te maken hebben met omzetverlies als gevolg van de uitbraak van het coronavirus (COVID-19) tegemoet te komen in hun loonkosten.

Wie komen voor NOW in aanmerking?

Werkgevers (ook uitzendbedrijven en payrollbedrijven) die naar verwachting tenminste 20% omzetverlies lijden als gevolg van de COVID-uitbraak. De regeling geldt voor bedrijven van alle omvang en is ook van toepassing op flexibele contracten, zoals oproep- en nulurencontracten (voor zover het loon wordt doorbetaald tijdens de duur van de NOW).

DGA’s worden niet meegenomen, tenzij zij onder werknemersverzekeringen vallen en daarvoor premie wordt ingehouden op het loon.

NOW is evenmin van toepassing op zelfstandige ondernemers. Voor zelfstandigen zijn andere steunmaatregelen ontwikkeld: Tozo[1] en TOGS.[2] Startups zullen in veel gevallen ook buiten de regeling vallen, omdat zij niet aan de voorwaarden van NOW voldoen (omzetverliescriterium). Dit terwijl zij mogelijk wel zijn gegroeid de afgelopen maanden en loonkosten moeten betalen, maar tegelijkertijd nieuwe financieringsrondes uitgesteld dreigen te worden. Dat roept vragen op over de cashflow en werkgelegenheid.

Hoe en wanneer kan NOW worden aangevraagd?

Via de site van UWV. Naar verwachting vanaf 6 april. De aanvraagperiode loopt t/m 31 mei 2020.

Wat is de duur van NOW?

Drie maanden (maart t/m mei 2020). De mogelijkheid om de regeling te verlengen met drie maanden is nog opengehouden. Daarover wordt voor 1 juni 2020 beslist.

Hoe ziet NOW eruit?

- Er mag geen ontslagvergunning voor personeel worden aangevraagd om bedrijfseconomische redenen tijdens de periode waarover de tegemoetkoming wordt ontvangen. Gebeurt dat wel, dan wordt de loonsom van de ontslagen werknemer(s) gecorrigeerd plus een verhoging van 50% (boete). De correctie wordt toegepast bij ontslagaanvragen die tussen 18 maart en 31 mei 2020 zijn ingediend en niet tijdig zijn ingetrokken.

-De hoogte van de tegemoetkoming in de loonkosten is afhankelijk van de terugval in omzet, maximaal per maand 90% van de loonsom over drie aaneengesloten maanden. Bijvoorbeeld:

100% omzet verlies? – tegemoetkoming 90% van de loonsom;

50% omzet verlies? – tegemoetkoming 45% van de loonsom;

25% omzet verlies? – tegemoetkoming 22,5% van de loonsom.

-UWV verstrekt een voorschot van 80% van de te verwachte tegemoetkoming in drie termijnen.

-De werkgever betaalt 100% loon door.

-Werknemers verbruiken hierdoor geen WW-rechten.

-Achteraf wordt aan de hand van het actuele omzetverlies beoordeeld of de tegemoetkoming juist is berekend. Is het omzetverlies minder, dan wordt de subsidie evenredig lager vastgesteld.

Hoe worden het omzetverlies en de loonsom bepaald?

-De totale omzet uit 2019 wordt gedeeld door vier. Dat resultaat wordt vergeleken met de omzet in maart-april-mei 2020. Werkgevers kunnen ervoor kiezen om de omzetdaling te bereken over een meetperiode startend op 1 maart, 1 april of 1 mei 2020 (bijv. als uitblijvende klandizie pas later terug te zien is). Het moet gaan om een aansluitende periode van drie maanden. Als het bedrijf op 1 januari 2019 nog niet bestond, geldt een andere methode om het omzetverlies te berekenen.

-Als een bedrijf uit meerdere bedrijfsonderdelen bestaat (concern), dan wordt de omzetdaling van het gehele concern aangehouden.

-De loonsom wordt per loonheffingennummer vastgesteld.

-Voor de loonsom worden gegevens uit de loonaangifte gebruikt. Het UWV neemt deze over en houdt het socialeverzekeringsloon aan. Daar bovenop komt een opslag van 30% voor werkgeverslasten zoals vakantiegeld, pensioen en werkgeverspremies. Er geldt een maximum aan loon per werknemer van: € 9538,- per maand. Salaris daarboven wordt niet gecompenseerd.

-De loonsom in de subsidieperiode wordt vergeleken met de loonsom in januari 2020 zoals bekend bij de Belastingdienst. Als die ontbreekt, wordt de loonsom van november 2019 genomen. Wijzigingen in de loonaangifte van januari die na 15 maart zijn doorgegeven, worden niet meegenomen.

Over de verdere toepassing van NOW in de praktijk leven nog tal van vragen, die per geval beoordeeld zullen moeten worden.

Procesrecht

Kan er nog geprocedeerd worden? Hoe gaat het nu verder met mijn zaak? Enkele processuele aspecten toegelicht

Nieuwe zaken

Er kan nog steeds gedagvaard worden en bij alle gerechten worden nieuwe zaken zoals gebruikelijk in behandeling genomen en ingeschreven op de rol. Ook verzoekschriften worden nog steeds in behandeling genomen.

Zittingen

In principe zijn alle zittingen tot en met 6 april 2020 uitgesteld tot een later, nader te bepalen, moment. Alleen zittingen in urgente zaken gaan nog door. Voorbeelden van urgente zaken zijn faillissementszaken, urgente familiezaken zoals uithuisplaatsing of ondertoezichtstelling en zeer urgente kort gedingen (van allerlei aard).

Waar mogelijk zullen deze rechtszaken plaatsvinden met gebruikmaking van videoconference. Als fysieke komst naar het gerechtsgebouw noodzakelijk is, zullen daar passende maatregelen voor getroffen worden. Maar over het algemeen wordt getracht zo veel als mogelijk zaken schriftelijk af te doen.

Termijnen

De termijnen voor het indienen van stukken lopen in beginsel gewoon door en worden nog steeds gehandhaafd. Wij zorgen dan ook voor tijdige indiening. De gerechtshoven in hoger beroepszaken hebben echter een afwijkend reglement op het moment. Kort gezegd wordt door de hoven een beleid gehanteerd waarbij geen verval van recht wordt uitgesproken indien een stuk te laat is ingediend. In de regel wordt tijdens de geldigheid van dit aangepaste reglement nog een extra uitstel gegeven voor het indienen van het processtuk.

Wij adviseren u graag over welke (preventieve) stappen gezet moeten of kunnen worden, begeleiden u bij de uitdagingen in uw huidige bedrijfsvoering en helpen u om de risico’s te beperken. Ons team van advocaten werkt nauw samen, ook met ons internationale netwerk. Wij kunnen snel met u schakelen via telefoon, video conference en/of e-mail.

[1] Tijdelijke voorziening inkomensondersteuning voor zzp en mkb.

[2] Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren.